Τα κυπροκούδουνα δίνουν ζωή στο κοπάδι και βοηθούν τον τσοπάνη στο έργο του, στη βοσκή, στο σάλαγο, στο σκάρο, στη στρούγκα, στο στάλο. Τον διευκολύνουν να τα βρει, όταν έχουν ξεκόψει από το υπόλοιπο κοπάδι ή έχουν μείνει πίσω ή έχουν χαθεί.
Τα κυπροκούδουνα τα ξεχωρίζουν σε 3 μεγάλες κατηγορίες:
1) Κουδούνια
2) Κυπριά
3) Τροκάνια
Όλα αυτά είναι κατασκευασμένα από μέταλλο, από λαμαρίνα (ψευδάργυρο) ή από μπρούντζο (ορείχαλκο). Οι τσοπάνηδες πίστευαν και πιστεύουν ακόμη και σήμερα, πως αν προστεθεί στο μέταλλο και ασήμι (άργυρος), το κράμα αυτό, από το οποίο θα γίνουν τα κουδούνια, θα είναι μελωδικότερα. Τα κουδούνια τα κρεμούν στα πρόβατα και τα κυπριά στα γίδια, στα μουλάρια και στα σκυλιά.
ΚΟΥΔΟΥΝΙΑ Ανάλογα με το μέγεθος είναι 3 ειδών:
1) τα αρνοκούδουνα,
2) τα μισοκούδουνα και
3) οι κουδούνες
Ο κάθε τσοπάνης χρησιμοποιεί δικά του, «διακριτικά» κουδούνια. Έτσι από μακριά γνωρίζει τα πρόβατά του. Κι αν σμίξουν κάποια κοπάδια, ξέρουν οι τσοπάνηδες πώς να τα ξεχωρίσουν εύκολα, από τον ήχο των κουδουνιών πάντοτε.
Για να κρεμάσουν τα κουδούνια, χρειάζονται τις κουλούρες, που λέγονται και προβατοζυγοί. Οι κουλούρες είναι ξύλινες και γίνονταν από «καθαρό» ξύλο. Απαραίτητο υλικό ήταν και το ψίδι, ένα μακρύ κομμάτι από πετσί, δηλ. από δέρμα. Το έβαζαν στο εσωτερικό του κουδουνιού, όταν περνούσαν το γλωσσίδι από το κουδούνι, ανάμεσα στα δύο σίδερα, για να μην τρίβεται το ένα σίδερο πάνω στο άλλο και έτσι το κουδούνι να βγάζει καθάριο μεταλλικό ήχο.
ΚΥΠΡΙά (για «περήφανα» τραγιά και γίδια).
Και τα κυπριά, όπως και τα κουδούνια, είναι 3 ειδών:
1) Οι καμπανίτσες
2) Μισόκυπρα και
3) Οι κύπροι
Για να τα κρεμάσουν, χρησιμοποιούσαν ειδικές κουλούρες, που ονομάζονταν γιδοστέφανα ή γιδοζυγοί. Τα στεφάνια αυτά ήταν ξύλινα, από πουρνάρι και δεν άνοιγαν εύκολα, μιας και τα εφάρμοζαν σφιχτά. Οι τεχνίτες που τα έφτιαχναν, έπρεπε να επιτύχουν μεγάλη εφαρμογή, γιατί διαφορετικά, πλήγιαζαν τα γίδια στο λαιμό και τα σακάτευαν. Εκτός από τα γιδοστέφανα, χρησιμοποιούσαν και πέτσινα λουριά για να κρεμούν τα μεγάλα κυπριά. Άλλο εξάρτημα ήταν η κλάπα (κομμάτι λαμαρίνας). Την έβαζαν, για μην «κρεμάει» ο κύπρος, λόγω του βάρους του, κι έτσι να ελαφρύνει κάπως τον τράγο.
ΤΡΟΚΑΝΙΑ Τα κρέμαγαν κυρίως σε μεγάλα ζώα, όπως στα βόδια. Τριών ειδών κι αυτά:
1) Τα μικρά,
2) Τα μισοτρόκανα και
3) Οι τροκάνες.
Τα κρέμαγαν κι αυτά με τον ίδιο τρόπο, όπως τα κουδούνια και τα κυπριά.
ΤΥΠΟΙ ΚΟΥΔΟΥΝΙΩΝ